Chảy máu mũi, chảy máu chân răng Đông y gọi là chứng nục huyết. Nguyên nhân phần nhiều do phế nhiệt, hoặc bị cảm phong nhiệt, nhiệt bức bách làm tổn thương các mao mạch mà chảy máu mũi; do kinh dương minh nhiệt thịnh thúc huyết hoặc do người thận thủy suy kém, can (gan) dương vượng, thận thủy không nuôi dưỡng được can mộc, huyết theo hỏa bốc gây nên bệnh.
Nếu do phong nhiệt phạm phế: mũi khô, miệng ráo, có ho, sau một cơn ho nhẹ thì chảy máu mũi.
Bài thuốc: tang diệp 12g, cúc hoa 12g, hạnh nhân 8g, cam thảo 4g, cát cánh 12g, lô căn 12g, liên kiều 12g, bạc hà 6g, gia đan bì 8g, bạch mao căn 12g. Ngày một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn, hoặc lúc đói.
Nếu nhiệt thịnh ở kinh dương minh: miệng khô, khát nước, mũi ráo, đại tiện bí kết, lưỡi vàng, mạch phù sác.
Bài thuốc: thạch cao 16g, sinh địa 12g, mạch môn 8g, tri mẫu 12g, ngưu tất 8g tùy theo chứng trạng của bệnh nhân có thể gia giảm. Ngày uống một thang sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.
Nếu do can dương hỏa thịnh: nhức đầu, choáng váng, miệng khô, tính tình thất thường hay tức giận, mạch huyền sác.
Bài thuốc: long đởm thảo 12g, hoàng cầm 8g, mộc thông 12g, xa tiền tử 12g, đương quy 8g, sinh địa 12g, sài hồ 6g, cam thảo 4g, gia huyền sâm 12g, mạch môn 8g. Ngày uống một thang sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.
Nếu thận thủy suy kém: miệng hôi,lợi và chân răng sưng đỏ, đau nhức, đại tiện bí kết, huyết ra đỏ tươi, lưỡi vàng, mạch sác.
Bài thuốc: thuyến căn 12g, hoàng cầm 8g, a giao 12g, trắc bá diệp (thán sao) 16g, sinh địa 12g, cam thảo 4g. Gia bổ cốt chỉ 12g, đan bì 12g, bạch thược 12g. Ngày uống một thang sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.
BS. Nguyễn Xuân Trung